পাতা:সোক্রাটীস (দ্বিতীয় খণ্ড) - রজনীকান্ত গুহ.pdf/৬৮১

এই পাতাটির মুদ্রণ সংশোধন করা প্রয়োজন।

8थ अश्क ] মৃত্যুর তীরে Հշ{ Տ) অবশ্যই নয়। কিন্তু অযুগুতার স্ফোটই ঐ ফল উৎপাদন কবে ? ईां । এই স্ফোট যুগুতাব স্ফোটেঘ বিপরীত ? ॐ । যুগ্মতাব স্ফোট কখনও তিনেব নিকটে আগমন কৰিবে না ? कश्रुन्नक्षे नश् । তবে তিন যুগুতাব ভাববিহীন ? হাঁ, যুগ্নতাব ভাববিহীন। তবে তিন সংখ্যাটী অযুগ্ম। Ayo ॐ । তবে আমি ইহাই নিরূপণ কবিতে বলিয়াছিলাম-কিপ্ৰকাব পদার্থ পবীপবোব বিপৰীত নয়, অথচ আপনাব বিপৰীতকে গ্ৰহণ কবে। না , যেমন আমবা এইমাত্ৰ দেখিলাম, যে তিন সংখ্যাটী যুগেব বিপৰীত নয়, অথচ ইহা কখনও যুগুতা গ্ৰহণ কবে না , কেন না, ইহা নিয়তই যুগতাব বিপবীতকে সঙ্গে সঙ্গে বহন কবে ; এইরূপ দুই সংখ্যাটী অযুগ্মতা গ্ৰহণ কবে না , এই জাতীয় আবও বহু বহু দৃষ্টান্ত আছে। এখন দেখ, তুমি এই সিদ্ধান্তে উপনীত হইতে পাব কি না, যে শুধু বিপৰীত বিপৰীতকে গ্ৰহণ কবে না, তাহাঁই নহে , কিন্তু যাহা কিছু অপব পদার্থেব নিকটে গমন কবে ও ঐ পদার্থে অনুসূৰ্য্যত ভাবেব বিপবীত ভাব আনয়ন কবে, তাহ যে-ভাব সঙ্গে সঙ্গে বহন কবে, তাহাব বিপৰীত ভাব কখনও গ্ৰহণ কবে না । আলোচনাটী আবাব স্মবাণ কবি, কেন না, পুনঃপুনঃ শ্ৰবণে ক্ষতি নাই। পাচ যুগাতা গ্ৰহণ কবে না, পাচেব দ্বিগুণ দশও অযুগুতা গ্ৰহণ কবে না ; দশ কিছুব বিপবীত নয়, অথচ ইহা অযুগুতা গ্ৰহণ কবে না। আঘাব দেড়, অৰ্দ্ধ ও এই প্ৰকাব অন্যান্য ভগ্নাংশ অভিগ্নাৱাশির স্ফোট গ্ৰহণ কবে না ; এক-তৃতীয় ও এই জাতীষ অন্য সমুদায় ভগ্নাংশও নহে। তুমি কি কথাটা অনুধাবন কবিতেছ ও ইহাতে সায় দিতেছে ?